Przewodnik po Mszy św.
W styczniowy wieczór odbyło się kolejne spotkanie Duszpasterstwa Ludzi Pracy '90 w klasztorze Zakonu Braci Mniejszych Franciszkanów w Legnicy. Tym razem gościem i prelegentem był biskup legnicki Stefan Cichy.
W homilii, wygłoszonej podczas Mszy św., nawiązując do odczytanego na ten dzień fragmentu Listu do Hebrajczyków (Hbr 3, 7-14), Biskup Stefan zwrócił uwagę na potrzebę wzajemnego zachęcania się do czynienia dobra, szczególnie teraz, kiedy złe wiadomości mają pierwszeństwo w środkach masowego przekazu, a dobre informacje ukazują się sporadycznie.
Po Eucharystii Ksiądz Biskup, który jest przewodniczącym Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, wygłosił prelekcję pt. „Przewodnik po Mszy św., czyli tajemnica krok po kroku".
Aby zagłębić się w tę tajemnicę, należy zacząć od słownictwa. Ksiądz Biskup wyjaśnił znaczenie słowa: „Msza św.". W języku polskim pochodzi ono od łacińskiej formuły kończącej Mszę św.: tte, missa est - idźcie, ofiara spełniona. Z czasem słowem missa zaczęto określać Eucharystię. Katechizm określa Najświętszy Sakrament jako: Dziękczynienie, Wieczerzę Pańską, Łamanie Chleba, Wiatyk oraz Pokarm aniołów. Najstarszy opis celebracji Mszy św. pochodzi od Justyna Męczennika (100 -1651). Chrześcijanie gromadzili się i czytali Pamiętniki Apostołów i Pisma Prorockie. Potem były objaśnienie i modlitwa, a następnie dzielono się Eucharystią. Kolejne opisy Mszy św. pochodzą z ok. 800 r. Były już wtedy księgi liturgiczne. W ciągu wieków liturgia Mszy św. i modlitwy zmieniały się. Msza św. składa się z dwóch zasadniczych części: Liturgii Słowa i Liturgii eucharystycznej.
Obrzędy wstępne
Do pierwszej części zaliczamy: obrzędy wstępne - procesja wejścia, która jest znakiem drogi do królestwa niebieskiego. Oddaje się też szacunek ołtarzowi przez pocałunek kapłana, gdyż Chrystus jest ołtarzem. Takie same znaczenie ma jego okadzanie w czasie uroczystych Mszy św. Mszę św. rozpoczyna się znakiem krzyża, znakiem Ofiary Chrystusa. Tym znakiem też Mszę św. kończymy. Jest to najświętszy znak, jaki istnieje. Czynimy go powoli, szeroko i z namysłem - tak, aby obejmował on całą istotę, postać i duszę, myśl, rozum i uczucie, pracę i wytchnienie, wszystko zostaje przezeń uświęcone mocą Chrystusa, w imię Boga w Trójcy Jedynego. Ten znak przypomina nam, że gromadzimy się w imię Ojca, Syna i Ducha Świętego. Po pozdrowieniu następuje wprowadzenie do liturgii, a po nim chwila milczenia, gdyż stoimy przed Bogiem jako ludzie grzeszni. Akt pokuty ma nam przypomnieć o naszej małości i grzeszności. Prośba kapłana o wybaczenie nam grzechów nie ma jednak nigdy charakteru sakramentalnego rozgrzeszenia. Następnie, z wyjątkiem Adwentu i Wielkiego Postu, śpiewa się hymn „Chwała na wysokości Bogu". Obrzędy wstępne kończy modlitwa (kolekta). Kiedy kapłan mówi: „Módlmy się....", potrzebna jest chwila ciszy dla wypowiedzenia przez wiernych swoich modlitw, a kapłan podsumowuje je w kolekcie. Końcowe „Amen" jest podpisaniem się wszystkich pod słowami modlitwy i uznanie ich za własne. Obrzędy wstępne powinny być prowadzone z miejsca przewodniczenia, nie od ołtarza, ołtarz jest do składania ofiary.
Liturgia Słowa
Liturgia Słowa składa się w dni uroczyste z trzech czytań. Odpowiedzią na pierwsze czytanie jest Psalm responsoryjny, którego nie można zastępować innymi pieśniami. Szczytem
Liturgii Słowa jest proklamacja Ewangelii. Najnowsze wskazania Kościoła podkreślają, że w czasie czytania Ewangelii wszyscy uczestnicy liturgii powinni być zwróceni w kierunku ambony na znak szacunku dla Bożego Słowa. Homilia zachęca do przyjęcia usłyszanego Słowa i stosowania go w praktyce. Potem następuje wyznanie wiary. Liturgię Słowa zamyka Modlitwa powszechna.
Liturgia eucharystyczna
Rozpoczyna się druga część - Liturgia eucharystyczna, na którą składają się: przygotowanie darów, Modlitwa eucharystyczna i Komunia św. Częścią przygotowania darów jest kolekta czy też tzw. taca, w czasie której dary mogą składać wszyscy wierni. Modlitwa eucharystyczna rozpoczyna się dialogiem przypominającym o obecności Pana. Później jest wezwanie, by wznieść nasze serca w górę i składać dzięki. Modlitwa eucharystyczna składa się z 8 części. Najpierw dziękczynienie, wyrażone w prefacjach, których w polskim mszale jest 97. Następuje wspólna aklamacja: „Święty, święty...". Potem są słowa ustanowienia, dzięki którym dokonuje się Przemiana, Przeistoczenie. Po Przeistoczeniu następuje anamneza, czyli wspominanie męki, śmierci, zmartwychwstania i wniebowstąpienia Pana Jezusa. W Modlitwie eucharystycznej występują także modlitwy wstawiennicze. Podczas nich polecamy Kościół, papieża, miejscowego biskupa, a także zmarłych. Na zakończenie tej modlitwy następuje tzw. wielka doksologia, gdyż nasze uwielbienie dokonuje się przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie. Modlitwę eucharystyczną kończy uroczyste „Amen".
Komunia św.
Przygotowaniem do Komunii św. jest modlitwa „Ojcze Nasz". Potem następuje modlitwa o pokój i przekazanie znaku pokoju, gdyż do Komunii św. nie mogą przystępować osoby skłócone. Następnie kapłan przystępuje do łamania Chleba, czemu towarzyszy śpiew „Baranku Boży". Po Komunii św. przewidziana jest osobista modlitwa uwielbienia Pana Boga. Zamyka ona Liturgię eucharystyczną.
W obrzędach zakończenia z reguły mieszczą się ogłoszenia parafialne. Często jednak końcowy komentarz podpowiada wiernym, jak praktycznie wnosić w życie treści zasłyszane w liturgii. Liturgię kończy błogosławieństwo i rozesłanie wiernych.
Po wykładzie był czas na pytania i dyskusję. Na zakończenie spotkania Biskup Legnicki podzielił się opłatkiem ze wspólnotą Duszpasterstwa Ludzi Pracy '90.
■ Adam Maksymowicz - NIEDZIELA nr 8(704) z 25.02.2007