Łaskami słynąca ikona Madonny Krzeszowskiej i jej cudowne odnalezienie w 1622 roku
Cudowny obraz Bogurodzicy jest od wieków czczony w Krzeszowie. Ikona datowana jest na XIII. stulecie, co czyni ją najstarszym obrazem maryjnym w Polsce. Jest to równiej najstarsza polska ikona, o 200 lat starsza od Matki Bożej Częstochowskiej. Została napisana na desce o wymiarach 60 x 37 cm i przedstawia Maryję z dzieciątkiem na prawym ramieniu. Emanuel zwrócony jest twarzą do swojej matki, w dłoni trzyma zwinięty pergamin- symbol Bożej tajemnicy. Głowę i ramiona Bogurodzicy okrywa pofałdowana chusta w kolorze czerwieni. Czerwień jako najcieplejsza z barw, najsilniej wpływa na zmysły modlących się, wywołując wrażenie ciepła lub nawet gorąca. Symbolizuje żarzące się światło i ogień, który zawsze był symbolem obecności Boga (krzew gorejący); posiada działanie oczyszczające i jest atrybutem świętości. Tak samo krzeszowska Bogurodzica dzięki swemu wstawiennictwu u Boga pomaga oczyścić grzeszników i prowadzić ich ku świętości. Maryja została przeniknięta boskim ogniem, nie spala się od niego i nadal zachowuje swoją ludzką naturę, łącząc w sobie dwie sprzeczne cechy: dziewictwo i macierzyństwo. Tunika Matki Bożej jest zielona. Barwa ta oznacza świat roślinny i ludzki; symbolizuje odrodzenie i nadzieję duchowej odnowy oraz życie wieczne. Ikona nie posiada światłocienia, gdyż wszystko na niej jest światłością zespoloną z barwą. Światłość symbolizowana jest przez złote tło, wyrażające niezniszczalność, wieczność i boskość.
Ikona przedstawia typ Hodighitria, czyli tą która prowadzi, pokazuje drogę. Swoją dłonią pokazuje bowiem na Dzieciątko i jednocześnie wskazuje na swoje serce, jako źródło łaski. Łaciński tytuł ikony to Gratia Sanctae Mariae - Łaska świętej Maryi, co jednocześnie jest najstarszą nazwą opactwa krzeszowskiego, wymienioną w 1291r. jako antiqua nomen (najstarsza nazwa). Z tego też powodu ikona jest od początku związana z Krzeszowem. Według jednej z legend ikonę miał napisać pustelnik imieniem Krzesz, mieszkający nad rzeką Zadrną. Wizerunek mieli pomóc mu stworzyć aniołowie. Polujący w nadgranicznych lasach Książe Bolko I Surowy miał znaleźć pustelnię, a zauroczony pięknem obrazu miał złożyć obietnicę, że w tym miejscu ufunduje klasztor i sprowadzi zakonników.
Druga legenda tłumaczy pojawienie się obrazu również ingerencją anielską. Wracający z IV krucjaty rycerz Benitto z rodu Tankrettów, miał wziąć obraz z zdobytego Bizancjum i przewieść go do rodzinnego miasta Rimini. Z stamtąd aniołowie przynieśli obraz do krzeszowskiego klasztoru, za panowania papieża Jana XXII. W ten sposób tłumaczono styl ikony, który jest bizantyjsko- włoski. W roku 1318 właśnie papież Jan XXII potwierdza przywileje opactwa. W 1426 r., w trakcie najazdu husytów, klasztor zostaje napadnięty i według legendy wymordowano 70 zakonników cysterskich. Obraz został ukryty i zaginął na prawie dwa stulecia. Bo dopiero w trakcie wojny trzydziestoletniej opat Adam Wolfgang zmuszony jest do renowacji zakrystii. 18 grudnia 1622 r. dochodzi do niezwykłego zdarzenia. W trakcie prac restauratorskich smuga światła pada na pękniętą posadzkę. Cystersi właściwie odczytali ten znak i w tym miejscu odnaleźli zbutwiałą skrzynię z wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej.
Przeleżała w ukryciu 196 lat, a na pamiątkę cudownego wydarzenia 18 grudnia ustanowiono w Krzeszowie dniem światła. Ikona zostaje umieszczona w renesansowej kaplicy św. Marii Magdaleny, której wezwanie przemianowano odtąd na maryjne. Dochodzi do wielu cudów i uzdrowień, pątnicy pozostawiają liczne wota, wizerunek zyskuje tytuł Nostra Thaumaturga – Nasza Cudotwórczyni. Pielgrzymi licznie przybywają do sanktuarium, w 1696 r. przybywa ich jednorazowo aż 6 tysięcy. Za opata Bernarda Rosy obraz przeniesiono do kaplicy Trójcy Świętej, a w chwili ukończenia kościoła opackiego Wniebowzięcia NMP zostaje on umieszczony w ołtarzu głównym. Zostaje oprawiony w srebrną ramę, którą wykonał wrocławski złotnik Hentschel. Po wkroczeniu wojsk pruskich na Śląsk, w 1741 r. opat Benedykt ucieka z klasztoru, zabierając ze sobą cudowną ikonę. Umieszczono ją tymczasowo w kaplicy w Rognicy. W następnym roku opat wraca razem z obrazem do Krzeszowa. Król Fryderyk II wydaje zakaz urządzania pielgrzymek, a sekularyzacja w 1810r. jeszcze bardziej utrudnia kult ikony. Dopiero po przybyciu w 1919r. benedyktynów z opactwa Emaus, rozpoczyna się ponowny rozkwit kultu maryjnego. W 1937r. dokonano konserwacji ikony, zdejmując z niej liczne przemalowania. Po powstaniu diecezji legnickiej w 1992 r. Krzeszów staje się najważniejszym sanktuarium maryjnym diecezji. W 1997 r. w trakcie swojego pobytu w Legnicy bł. Papież Jan Paweł II dokonuje uroczystej koronacji ikony Matki Bożej Łaskawej, nakładając na obraz papieskie korony. Wydarzenie to było kulminacją kultu jaką od ponad siedmiu stuleci doznaje Bogurodzica, czczona w swym prastarym wizerunku i podziękowaniem za opiekę Matki Bożej nad opactwem i Krzeszowem.
■ Ks. Marian Kopko - fragment wykładu ks. Mariana Kopko wygłoszonego w DLP ’90 dnia 13 grudnia 2012 r.
