Pierwsze polskie szkolnictwo
![[image]](strony/publikacje/images/image131.jpg)
Profesor dr hab. Franciszek Antoni Marek to postać dobrze znana w kręgach uniwersyteckich, zajmuje się na co dzień historią literatury. W Legnicy pojawił się już po raz 4. na spotkaniu Duszpasterstwa Ludzi Pracy’90. Tym razem wygłosił wykład pt. „Godność, dostojeństwo i posłannictwo uniwersytetu – kulturowy awans Śląska”.
Zanim jednak naukowiec przeszedł do sedna sprawy, czyli opisania wartości i znaczenia próby utworzenia w Legnicy uniwersytetu, cofnął się o kilkadziesiąt wieków do starożytnych Aten. Tam umiejscowił pierwsze akademie, które z czasem stały się wzorem do tworzenia szkół w świecie rzymskim – od Aleksandrii po Rzym. Prelegent zaznaczył różnice między poszczególnymi szkołami starożytnego świata. Wskazał też na średniowieczny brak zainteresowania rozwojem szkolnictwa. Wszystko zmieniło się pod koniec średniowiecza, kiedy to sami studenci zapragnęli szukać wykładowców, którym płaciliby za naukę. – Tak powstały uniwersytety, np. Sorbona w Paryżu czy Oxford w Anglii. Studenci sami szukali odpowiednich dla siebie wykładowców. Z czasem tworzyły się wspólnoty na podobieństwo cechów rzemieślniczych, które stawały się uczelniami. Większość z nich tworzyła się pod patronatem Kościoła. Było to bezpieczniejsze rozwiązanie niż bycie uzależnionym od miejscowego księcia – uważa prof. Franciszek Marek.
Naukowiec wskazał na Legnicę jako pierwsze miejsce w Europie Środkowej, gdzie zaczęto tworzyć uniwersytet. Nie w Niemczech czy Austrii, lecz na Śląsku. Niestety, mimo dobrych chęci oraz wsparcia ze strony księcia Bolka III i biskupa Henryka, papież podbuntowany przez Czechów nie zezwolił na używanie nazwy „uniwersytet”. Mimo szybkiego upadku legnickiej uczelni, właśnie to miasto dało początek polskiemu szkolnictwu, wypuszczając w świat pierwszych polskich studentów.
– Według niektórych uczonych, państwowość polska otrzymała administrację z Wielkopolski, tzw. żywioł polski z Mazowsza, a ze Śląska polskie szkolnictwo – uważał prelegent.
Następny wykład w DLP’90 odbędzie się 18 kwietnia, a wygłosi go Tomasz Łysiak (pisarz, autor trylogii „Kroniki szalbierskie”, dziennikarz, aktor). Będzie to prelekcja „Pieśnią przeciwko karabinom – manifestacje patriotyczne przed wybuchem powstania styczniowego”.
■ Michał Orda - Gość Niedzielny nr 12 z dnia 24 marca 2013 r.
